Marka, bir işletmenin mal ve/veya hizmetlerini bir başka işletmenin mal ve/veya hizmetlerinden ayırt etmeyi sağlaması koşuluyla, kişi adları dahil, özellikle sözcükler, şekiller, harfler, sayılar, malların biçimi veya ambalajları gibi çizimle görüntülenebilen veya benzer biçimde ifade edilebilen, baskı yoluyla yayımlanabilen ve çoğaltılabilen her türlü işarettir.

Amazon, Apple, Google gibi Dünyanın en büyük markalarını incelediğimizde bu işletmelerin tek başına marka değerinin işletmelerin geri kalan bütün varlıklarından kat ve kat daha fazla olduğunu görmekteyiz. Bu kadar yüksek ekonomik değere sahip olabilen markaların gerek yerel gerek de küresel ölçekte korunması da önem arz etmektedir. Avrupa, ABD ve Japonya gibi gelişmiş bölge ve ülkelerde girişimciler bir işletme kurmadan ya da bir ürün üretmeden önce kullanacakları markanın tescile müsait olup olmadığının araştırmakta ve tescil işlemlerini gerçekleştirmektedir. Marka tescili için yapılacak harcamalar, bir işletmenin tabelası için yapmış olduğu harcamadan oldukça düşüktür. Oysaki ülkemizde girişimciler genel olarak önce işletmelerini kurmakta, ürün veya hizmetlerini piyasaya sunmakta, piyasa tarafından ürün ve hizmetlerinin talep görmesi halinde markalarını tescil ettirmeye çalışmaktadır. Ancak, tescil ettirmek istedikleri markanın aynısının ya da benzerinin daha önce tescil ettirildiğini gördüklerinde artık geç olabilmektedir. Bu gibi durumlarda yapılan onca yatırım, harcanan onca emek, zaman ve sermaye çöpe gidebilmektedir. Bu bağlamda işletmelerin ya da şahısların sunacakları ürün veya hizmetler için kullanacakları markalar ile ilgili yatırım öncesi marka araştırması yapması markanın tescil edilememesi ile ilgili birçok riski ortadan kaldıracaktır. Yine de, artık yatırım aşamasını geçmiş işletmelerimizin daha fazla vakit kaybetmeden markalarını tescil ettirmeleri yerinde olacaktır.

Marka tescili marka sahibine geniş hukuki imkanlar sağlamaktadır. Marka sahibi taklit marka ya da izinsiz kullanılan markalarla ilgili bütün ürünleri toplatabilmekte, ithalat ve ihracatını yasaklayabilmektedir. Ayrıca, markaların taklit edilmesi ya da izinsiz bir şekilde kullanılması gibi hususlar için ağır yaptırımlar bulunmaktadır. Marka ile ilgili düzenlemelerin yer aldığı Sınai Mülkiyet Kanunu’nun 30. Maddesinin 1. fıkrasında “Başkasına ait marka hakkına iktibas veya iltibas suretiyle tecavüz ederek mal üreten veya hizmet sunan, satışa arz eden veya satan, ithal ya da ihraç eden, ticari amaçla satın alan, bulunduran, nakleden veya depolayan kişi bir yıldan üç yıla kadar hapis ve yirmi bin güne kadar adli para cezası ile cezalandırılır.” hükmü yer almaktadır.

Ülkemizde marka tescili başvurusu Türk Patent ve Marka Kurumu’na yapılmaktadır. Bu başvuru, sadece Türkiye çapında koruma sağlamaktadır. Marka koruma süresi 10 yıldır. Her 10 yılda bir marka yenileme yapılabilmektedir. Marka başvurusu yapıldıktan sonra Türkpatent uzmanlarınca şekli inceleme, benzerlik araştırması gibi incelemeler yapılmakta, bu aşamaları geçebilen markalar Marka Bülteninde yayına çıkmaktadır. Bültende 2 ay süre ile yayında kalan markaya 3. Kişiler bu süre içerisinde itiraz edebilmektedir. Bu durumda yapılan itiraza karşı marka için karşı görüş sunulması önem arz etmektedir. Markanın başvurusunun yapılmasından tescil edilmesine kadar 4-6 ay kadar süre geçmektedir. Markaya itiraz gelmesi durumunda bu süre 12 aya kadar uzayabilmektedir. 10 yıllık koruma süresi ise markanın tescilinden itibaren değil marka başvuru tarihinden itibaren başlamaktadır.

İhracat yapmayı planlayan işletmelerimizin mevcut ihracat yaptıkları ülkelerde ve hedef pazarlarda da markalarını tescil ettirmeleri önem arz etmektedir. Eğer daha işletmenizi kurma aşamasındaysanız ve yurtdışına da satış yapmayı planlıyorsanız hem Türkiye’de hem de hedef pazarınızda tescillenebilecek nitelikte bir marka ismi bulmanızda fayda bulunmaktadır. “online.turkpatent.gov.tr” adresinden düşündüğünüz marka isminin ya da mevcut tescillenmemiş markanızın tescile müsait olup olmadığını araştırabilirsiniz. Ancak, bu arama motorunda sadece giriş yaptığınız kelime ne ise o kelimeyi içeren sonuçlar çıkacaktır. Benzer markalar sonuç olarak çıkmayacaktır. Bir diğer husus da marka tescilinde sınıf sisteminin olmasıdır. Tüm üretim ve hizmet sektörleri 45 tane sınıfta tasnif edilmiştir. Örnek olarak “Su yumuşatma cihazları, su arıtma cihazları, su arıtma tesisatı” üretimi 11. Sınıftayken, “toptan/perakende satış, mağazacılık ve online satış” 35. Sınıfta, “cihazların tesisi, bakım ve tamiri hizmeti” 37. Sınıfta tescil edilmelidir. Yurtdışı içinse “tmview”, “euipo e-search” marka veri tabanları üzerinden dünyanın birçok ülkesinde marka araştırma yapma imkanı bulunmaktadır. Ayrıca, WIPO gibi sistemlerle de tek bir başvuru ile dünyanın birçok noktasına başvuru yapma imkanı bulunmaktadır.

Ülkemizde Aralık 2019 tarihi itibarıyla 2019 yılında yaklaşık 130 bin marka başvuru yapılmıştır. Her yıl buna benzer sayıda marka başvurusu yapıldığını düşündüğümüzde yeni, özgün nitelikte bir marka ismi bulmanın zorluğu aşikardır. Bu bağlamda başvuru öncesinde marka benzerlik analizinin yapılması ve süreçlerin hak kaybına neden olmadan yönetilebilmesi için işletmelerimizin marka konusunda profesyonel destek almalarında fayda bulunmaktadır. Bir sonraki yazımızda patent ve faydalı model ile ilgili bilgileri sunacağız.

SERDAR ŞAHİN

MARKA & PATENT UZMANI

BİLGİ PATENT